5.2. სტატისტიკური დამოუკიდებლობა

სტატისტიკური დამოუკიდებლობა წარმოადგენს კერძო შემთხვევას, რომლისთვის A ხდომილების პირობითი ალბათობა, B ხდომილების პირობით, A-ს უპირობო ალბათობის ტოლია, ანუ P(A|B)=P(A). აღნიშნულს ადგილი აქვს მაშინ, როდესაც რაიმე ხდომილების განხორციელების ალბათობა საერთოდ არ არის დამოკიდებული სხვა ხდომილების განხორციელებაზე. ამგვარი ხდომილებების მაგალითებად შეიძლება დავასახელოთ:

  • თბილისში საცობების რაოდენობა დღის განმავლობაში (A) და რიო დე ჟანეიროში ნალექის მოსვლა (B)
  • ეკონომიკური ზრდა ევროპაში (A) და ილიას უნივერსიტეტში სტუდენტთა ლექციებზე დასწრების პროცენტული მაჩვენებელი (B) და სხვ.

ვთქვათ, მოცემულია A და B ხდომილება. ამ ხდომილებებს ეწოდება სტატისტიკურად დამოუკიდებელი მაშინ და მხოლოდ მაშინ, თუ P(AB)=P(A)P(B). გადამრავლების წესის თანახმად, აქედან აგრეთვე გამომდინარეობს, რომ P(AB)=P(A)P(BA)=P(B) მაგალითი. წინა მაგალითიდან გამომდინარე (სწრაფი კვების მომხმარებელთა 75% საჭმელს სოუსად ირჩევს კეტჩუპს, 80% – მაიონეზს და 65% – ორივეს) აჩვენეთ, არის თუ არა ხდომილებები „მაიონეზის მოყვარული“ და „კეტჩუპის მოყვარული“ სტატისტიკურად დამოუკიდებელი.

ამოხსნა. სტატისტიკური დამოუკიდებლობის განსაზღვრების თანახმად, P(K)P(M)=P(KM), მაგრამ P(K)P(M)=75%80%=60%, მაშინ, როდესაც P(KM)=65%. ამგვარად, K და M ხდომილებები არ არის სტატისტიკურად დამოუკიდებელი. აღნიშნული შედეგი შეესაბამება ჩვენს ინტუიტიურ აღქმას – დიდი ალბათობაა, რომ კეტჩუპის მოყვარული საჭმელთან აგრეთვე სხვა სახის სოუსსაც მიირთმევს.