შესავალი
წინა თავებში განვიხილეთ ალბათობის ცნება, რაც დაგვეხმარა ისეთი მოვლენების აღწერაში, რომელთა შედეგის წინასწარი განსაზღვრა შეუძლებელია (კამათლის გაგორება, ტენდერში გამარჯვების შესაძლებლობა და ა.შ.). წინამდებარე თავში კი ჩვენ გამოვიყენებთ მიღებულ ცოდნას, რათა ჩამოვაყალიბოთ ალბათური მოდელები დისკრეტული შემთხვევითი ცვლადისთვის და ვიხილოთ მათი პრაქტიკული საჭიროება სხვადასხვა ამოცანის ამოსახსნელად.
სკოლის მათემატიკის კურსიდან ალბათ გახსოვთ თუ რა არის ზოგადად ცვლადი: ის არის მათემატიკური ობიექტი, რომელიც იღებს სხვადასხვა, ცვალებად მნიშვნელობას. ალბათობის თეორიაში კი შემთხვევითი ცვლადი ისეთი ცვლადია, რომელიც იღებს შემთხვევით მნიშვნელობებს. მაგალითად, იმ სტუდენტთა რაოდენობა, რომელიც სემესტრის ბოლოს მიიღებს უმაღლეს შეფასებას სტატისტიკის საგანში, შემთხვევითი სიდიდეა, ვინაიდან მისი წინასწარ, სემესტრის დასაწყისში, “გამოცნობა” შეუძლებელია. ანუ ფაქტიურად ჩვენ კვლავ განვიხილავთ შემთხვევით ექსპერიმენტებს (გაიხსენეთ მე-4 თავი) და მათ შედეგებს. ოღონდ ამჯერად დავინტერესდებით დისკრეტული რაოდენობრივი (ანუ თვლადი) შედეგების მქონე ექსპერიმენტებით: ოჯახის რამდენი წევრი ჰყავს შემთხვევით შერჩეულ მოქალაქეს? რამდენი ავტომობილი ირეცხება სამრეცხაოში კვირა დღეს? რამდენი გამოძახება ფიქსირდება სახანძრო სამსახურში აგვისტოს თვეში? რამდენი მგზავრია შემთხვევით შერჩეულ ავტობუსში?