შესავალი
მონაცემთა განაწილების საზომები რაოდენობრივად აღწერს მონაცემებს და იძლევა შემაჯამებელ წარმოდგენას ჩვენს ხელთ არსებულ პოპულაციასა ან შერჩევაზე. თავდაპირველად განვიხილავთ ე.წ. ცენტრალური ტენდენციის საზომებს, რომელშიც მოიაზრება ის სიდიდეები, რომელიც ახასიათებს მონაცემთა განლაგების, განაწილების ცენტრს. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, აღნიშნული საზომები მონაცემთა სიმრავლის ტიპური მნიშვნელობებია და ხშირად გამოიყენება საწყისი აღწერის განხორციელებისას. განასხვავებენ ცენტრალური ტენდენციის სამ საზომს: საშუალო მნიშვნელობას, მედიანასა და მოდას.
თუმცა ცენტრალური ტენდენციის საზომები არ გვთავაზობს მონაცემთა სიმრავლის საკმარის ან სრულ აღწერას. კერძოდ, შეიძლება დაგვებადოს კითხვა: საშუალოდ რამდენად არის მონაცემები დაშორებული განაწილების ცენტრს? ისინი შეჯგუფებულია მის ირგვლივ, თუ გაფანტული? რიცხობრივად როგორ შეიძლება დახასიათდეს ეს? ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა შესაძლებელია მონაცემთა ცვალებადობის მახასიათებლების გამოთვლით. ამ თავში განვიხილავთ ორ (მარტივ) მათგანს: გაბნევის დიაპაზონსა და კვარტილურ დიაპაზონს.